مقدمه:همه مردم دنیا آرزو دارند فناوریهای جدید برای آنها پیامآور زندگی سالمتر، افزایش دانش و بهبود معیشت و در یك كلمه توسعه پایدار باشد در كنار این امیدواریها، نگرانیهایی نیز از ناحیه به كاربرد نبردن فناوریهای جدید در كشورهای در حال توسعه وجود دارد. چرا كه تفاوت فناوری در قرن 21 باعث افزایش فاصله از نظر توسعهیافتگی بین كشورها شده و خواهد شد. بنابراین در چنین فضایی، تأكید بر اتخاذ سیاستگذاریهای مناسب در این حوزه حركت به سمت اقتصاد پویا و دانشبنیان محسوب میشود كه براساس آن كشورهای توسعه یافته و پیشرو در حوزه فناوری با بهكارگیری سیاستهای مناسب در پی حفظ جایگاه خود و كشورهای در حال توسعه و كمتر توسعه یافته درصدد جبران عقبماندگیهایشان برمیآیند. بیشك یكی از شاخصهای اصلی توسعه یافتگی یك كشور، داشتن تعلیم و تربیت پویا و پیشرو است. مدارس به عنوان قلب تپنده تعلیم و تربیت باید خود را با پیشرفتهای نوین علم فناوری جهان حاضر منطبق سازند تا بتوانند با تزریق نیروی انسانی كارآمد، متفكر، متعهد، متخصص به جامعه، راههای ترقی و پیشرفت را هموار سازند. امروزه داشتن مدارس هوشمند یكی از پیش نیازهای مهم تعلیم و تربیت به حساب میآید. مدارسی كه ارائه آموزش متناسب هر فرد، جهتگیری اصلی آنها محسوب میشود. به خاطر اهمیت موضوع در این مقاله سعی شده كه پنج ركن اساسی مدرسه هوشمند به اختصار مورد بررسی قرار گیرد و در ادامه به برخی نبایدهای آن اشاره میشود:
بایدها:
در این قسمت به پنج ركن اصلی تشكیلدهنده اینگونه مدارس اشاره میشود:
ركن اول: زیرساخت توسعه یافته فناوری اطلاعات
معیارهای این ركن عبارتند از:
1ـ وجود تعداد كافی رایانه برای دانشآموزان
2ـ وجود تعداد كافی تجهیزات جانبی در مدرسه (چاپگر، اسكنر و...)
3ـ استقرار شبكه محلی در مدرسه
4ـ وجود تعداد مورد نیاز پروژكتور برای هر كلاس
5ـ دسترسی به اینترنت با پهنای مناسب (حداقل 1024kps)
6ـ وجود سایت (كارگاه رایانه) مناسب در مدرسه
7ـ وجود تعدادی لپتاپ
8ـ وب سایت به روز برای مدرسه
9ـ وجود پست الكترونیكی برای معلمان و دانشآموزان
10ـ وجود سرور مناسب در مدرسه
11ـ وجود پایگاه داده مناسب
12ـ مناسب بودن مكانیزمهای امنیت اطلاعات در مدرسه
13ـ وجود امكانات برق اضطراری
14ـ وجود تجهیزات تهویه و خنككننده مناسب در سایت مدرسه
15ـ میز و صندلیهای استاندارد رایانه در مدرسه و...
ركن دوم: محیط یاددهی و یادگیری مبتنی بر محتوای چندرسانهای (تولید محتوا)
معیارهای این ركن عبارتند از:
1ـ استفاده از اسلایدهای آموزشی
2ـ بهرهگیری از محتوای آموزشی چندرسانهای در ارائه دروس توسط معلمان
3ـ?بـكـارگیری نـرمافـزارهای كمك ?آموزشی
4ـ استمرار فرایند یادگیری و یاددهی دانشآموزان در منزل با استفاده از سیستم مدیریت محتوا
5ـ استفاده از ابزارهای خودآموز آموزشی توسط دانشآموزان
6ـ توسعه محتوای آموزشی به صورت چند رسانهای توسط معلمان
7ـ توسعه محتوای آموزشی به صورت چند رسانهای توسط دانشآموزان
8ـ استفاده از اینترنت برای جستجوی اطلاعات و شناخت عمیقتر موضوعات یادگیری
9ـ ارزشیابی الكترونیكی دانشآموزان
10ـ استفاده از بازیهای رایانهای برای آموزش و یادگیری
11ـ استفاده از Animation
12ـ استفاده از دیگر محتواهای چندرسانهای
ركن سوم: برخورداری از معلمان آموزش دیده در حوزه فناوری اطلاعات
معیارهای این ركن عبارتند از:
1ـ معلمان باید دورههای پایه رایانه (ICDL) را بگذرانند.
2ـ معلمان باید دورههای تولید محتوا را بگذرانند.
3ـ دانشآموزان باید دورههای كاربردی رایانه را بگذرانند.
4ـ سمینار فرهنگسازی و ارتقای آگاهی برای دانشآموزان و معلمان و اولیاء باید برگزار شود.
5ـ تكنسین فنی مناسب در مدرسه استقرار یابد.
6ـ هماهنگ كننده و رابطه پیگیر امور مدرسه استقرار داشته باشد.
ركن چهارم: ارتباط یكپارچه رایانهای با مدارس دیگر
معیارهای این ركن عبارتند از:
1ـ عضویت فعال در پورتال مدارس هوشمند (انجمن مدارس هوشمند)
2ـ همكاری و تعامل علمی و آموزشی با سایر مدارس هوشمند
ركن پنجم: مدیریت مدرسه توسط یك سیستم نرمافزاری هوشمند به صورت یكپارچه
معیارهای این ركن عبارتند از:
1ـ استقرار نرمافزار یكپارچه مدیریت مدرسه
الف) سیستم مدیریت یادگیری
ب) سیستم مدیریت آزمون
ج) سیستم مدیریت دانشآموز
د) سیستم مدیریت آموزشی
هـ)پورتال مدرسه
و) سیستم مدیریت كتابخانه
ز) مدیریت امور تولید محتوا
ك) سیستم اتوماسیون اداری مدرسه
ل) سیستم امور مالی
م) سیستم مدیریت منابع انسانی
ن) آنتیویروس
س) فیلترینگ
ع) مدیریت شبكه كاربران
2ـ ارتباط الكترونیكی با مخاطبان مدرسه
3ـ استفاده از تجهیزات الكترونیكی برای مدیریت مدرسه
الف) كارتهای هوشمند
ب) دستگاههای حضور و غیاب
ج) دوربین CCTV
د) نمایشگر تلویزیونی
نبایدها:
در این قسمت عواملی كه ممكن است این نوع مدارس را در رسیدن به اهداف خود دچار مشكل كند بصورت خلاصه مطرح میشود. هیچ مدیر مدرسهای نباید با شنیدن یا خواندن مطالب درباره مدرسه هوشمند به سرعت به هوشمند كردن مدرسه خود دست بزند. زیرا این امر بدون اعتمادسازی، هدفمندی و حركت گام به گام امكانپذیر نیست مدیران محترم باید توجه داشته باشند هركاری حساب شده مبتنی بر اعتمادسازی و گام و گام جلو رود در غیر اینصورت شانس موفقیت ندارد.
به صرف خریدن رایانه، اسمارت برد، دیتاپروژكشن، تلویزیون مدار بسته و... هیچ مدرسهای هوشمند نمیشود خرید این وسایل بدون برنامهریزی جز تحمیل هزینه به مدرسه و مردم فایدهای ندارد و در خاتمه باید گفت مدرسهای هوشمند است كه بصورت هدفمند و با توجه به ركنهای ذكر شده و براساس اعتمادسازی شكل گرفته و به محتوای الكترونیكی و سرفصلهای درسی اشراف كامل داشته باشد و برای هر دانشآموز متناسب با تفاوتهای فردی، در هر موضوع درسی نسخه خاصی را پیچیده و مسیر پیشرفت و ترقی را گام به گام طی كنند.
منابع:
ـ اندرسون، تری ـ الومی، فتی (1385). یادگیری الكترونیكی از تئوری تا عمل (ترجمه عشرت زمانی و سید امین عظیمی)، تهران: مؤسسه توسعه فناوری اطلاعات آموزشی مدارس هوشمند
ـ عبادی، رحیم (1384). فناوری اطلاعات و آموزش و پرورش، تهران: مؤسسه توسعه فناوری آموزشی مدارس هوشمند.
ـ لینچ، مارگاریتا میكوی (1383). مدرسه مجازی، راهنمایی برای ایجاد كلاس درس مجازی (ترجمه رحیم عبادی)، تهران: نشر آفتاب مهر.
منبع : روزنامه اطلاعات